Máy tạo nhịp tim là gì?

Máy tạo nhịp tim có thể ghi nhận những bất thường của nhịp tim bệnh nhân và phát ra những xung điện kích thích cho tim đập như bình thường. Máy tạo nhịp có một bộ vi xử lý rất nhỏ, và pin có thể sử dụng được trong thời gian dài. Máy tạo nhịp được cấy vào cơ thể ở vùng dưới xương đòn bên trái hoặc bên phải, thậm chí có thể cấy dưới da bụng. Máy tạo nhịp được nối với các buồng tim bởi những điện cực rất nhỏ. Các điện cực này nhận cảm và dẫn truyền xung điện làm cho trái tim đập theo chương trình của máy tạo nhịp.

Hình 3. Máy tạo nhịp được cấy dưới xương đòn trái.

Tại sao lại cần máy tạo nhịp?

Nếu bệnh nhân có nhịp tim chậm hoặc rối loạn nhịp tim gây ra một số triệu chứng như: Ngất, choáng váng, mệt mỏi, khó thở, đánh trống ngực hoặc mất ý thức thoáng qua thì khi đó có thể cần phải được đặt máy tạo nhịp. Trong những trường hợp này máy tạo nhịp giúp cho trái tim của bệnh nhân đập lại bình thường. Chỉ định cấy máy tạo nhịp tim và sử dụng loại máy nào cho phù hợp phải do các bác sĩ chuyên khoa tim mạch chỉ định.

Máy tạo nhịp hoạt động như thế nào?

Máy tạo nhịp tim có thể cảm nhận nhịp tim. Máy tạo nhịp có chương trình phát xung điện để tạo nhịp hoặc chờ đợi những bất thường của nhịp tim để phát xung điện kích thích tim đập. Một số loại máy tạo nhịp tim cảm nhận mức hoạt động của bệnh nhân khi gắn sức, sau đó máy sẽ tạo nhịp tim nhanh hơn hoặc chậm lại cho phù hợp với hoạt động của cơ thể. Sau khi cấy máy tạo nhịp vào trong cơ thể, chương trình hoạt động của máy vẫn có thể thay đổi được. Các bác sĩ sẽ lập trình hoạt động của máy cho phù hợp với mỗi bệnh nhân và theo dõi hoạt động của máy định kỳ.

Cảm giác sau khi cấy máy sẽ như thế nào?

Phần lớn bệnh nhân sẽ không cảm thấy khó chịu gì. Cường độ kích thích của máy là rất nhỏ. Nếu bạn cảm thấy khó chịu thì các bác sĩ sẽ đặt chương trình thích hợp sao cho bệnh nhân luôn cảm thấy thoải mái, dễ chịu.

Chuyện gì sẽ xảy ra khi máy hết pin?

Máy tạo nhịp hoạt động bình thường trong khoảng 5 đến 10 năm. Thời gian hoạt động phụ thuộc vào từng loại pin, số lượng xung điện phát ra, tình trạng của bệnh nhân và một vài nguyên nhân khác… Pin không bao giờ đột ngột ngừng hoạt động. Quá trình ngừng hoạt động của pin kéo dài nhiều tháng, luôn luôn có đủ thười gian cho việc thay thế máy mới khác. Các bác sĩ sẽ kiểm tra pin thường xuyên khi bạn đến khám. Khi lượng dự trữ của pin giảm thấp thì đó là lúc phải thay một máy tạo nhịp mới.

Một số loại máy tạo nhịp tim.

Máy tạo nhịp tim thế hệ điều tiên ra đời vào năm 1950 với kích thước to xấp xỉ bao thuốc lá và pin sử dụng. không quá một năm. Ngày nay, máy tạo nhịp tim đã nhỏ hơn rất nhiều, máy có thể kích thích một buồng tim, hai buồng tim và thậm chí ba buồng tim. Pin sử dụng được từ 5 đến 10 năm.

Chiếc máy tạo nhịp tim đơn giản nhất là máy một buồng với một điện cực trong thất phải.

Máy hai buồng có hai điện cực, thường là một điện cực ở tâm nhĩ phải và một điện cực ở thất phải. Máycó thể nhận cảm và phát xung điện ở cả hai buồng tim này.

Hình 4. Máy tạo nhịp 2 buồng.

Máy tạo nhịp ba buồng gồm một điện cực ở thất phải, một điện cực ở thất trái – được đặt trong xoang vành và một điện cực ở nhĩ phải. Máy này giúp cho thất phải và thất trái đập cùng một lúc (nhịp đồng bộ) dung cho những bệnh nhân mà thất trái và thất phải đập không đồng bộ.

Các kiểu máy tạo nhịp hiện nay thường được áp dụng gồm các loại:

• VVI: Kiểu tạo nhịp một buồng, tạo nhịp và nhận cảm tại buồng thất. Hoạt động nội sinh của tâm thất được máy nhận cảm và có đáp ứng ức chế hoạt động của máy nếu tần số tim cơ bản của bệnh nhân lớn hơn tần số phát xung điện đã được lập trình trong máy. VVIR là kiểu VVI có đáp ứng với tần số, nghĩa là khi hoạt động cơ thể tăng thì tần số tạo nhịp tim cũng tăng theo.
  
  
• AAI: Điện cực đặt một buồng nhĩ, nhận cảm buồng nhĩ. Hoạt động nội sinh của nhĩ được nhận cảm và ức chế máy tạo nhịp phát xung. AAIR là kiểu AAI có đáp ứng với tần số, cũng tương tự như kiểu VVIR.
  
  
• VDD: Điện cực đặt một buồng thất và nhận cảm xung tại buồng nhĩ và buồng thất. Loại này có khả năng đáp ứng với hoạt động thất nội sinh do đó không có cạnh tranh với hoạt động thất tự phát.
  
  
• DDD: Đây là kiểu tạo nhịp tự động đầy đủ, có tạo nhịp và nhận cảm ở cả nhĩ và thất. Loại máy này cho đáp ứng hoạt động đồng bộ nhĩ thất. Loại DDDR tương tự như loại DDD và có thêm chức năng đáp ứng tần số tạo nhịp tăng lên khi nhu cầu hoạt động của cơ thể tăng. Đó gọi là đáp ứng với tần số. Ví dụ như máy kích thích tim đập nhanh khi lao động hay luyện tập và giảm tần số tim khi nghỉ ngơi hay khi ngủ. Bác sĩ sẽ lựa chọn loại máy tùy thuộc vào tình trạng bệnh nhân. Trước khi cấy máy các bác sĩ sẽ làm một số xét nghiệm như: Điện tâm đồ, siêu âm tim, holter điện tâm đồ, thăm dò điện sinh lý tim… Và sau đó sẽ nói loại máy nào phù hợp nhất cho bệnh nhân.
  
  
• ICD: Đây là kiểu máy vừa có tác dụng tạo nhịp, chuyển nhịp và chống rung tự động. Máy có tác dụng phòng ngừa chống đột tử do một số rối loạn nhịp tim như: Nhịp nhanh thất, rung thất…
  
  
• CRT: Máy tạo nhịp có tác dụng làm đồng bộ hóa hoạt động điện học của tim, có tác dụng đối với một số rối loạn nhịp tim, cải thiện và dự phòng suy tim.

Hình 6. Một số loại máy tạo nhịp.

Lợi ích và bất lợi khi cấy máy tạo nhịp.

• Lợi ích: Máy tạo nhịp tim không chữa được một số bệnh tim mạch. Nó không điều trị được nguyên nhân gây nhịp chậm hay các rối loạn nhịp khác. Nhưng máy tạo nhịp tim có thể cải thiện được chất lượng cuộc sống của bệnh nhân bị rối loạn nhịp tim. Máy tạo nhịp tim làm cho khả năng tim đập tốt hơn. Một số bệnh nhân phụ thuộc hoàn toàn vào máy tạo nhịp tim. Bệnh nhân sẽ thấy mất hết các triệu chứng như: Đau đầu, chóng mặt, ngất… Một số bệnh nhân thấy mình khỏe ra rất nhiều. Máy tạo nhịp tim đem lại cho bệnh nhân sự “cảm nhận thanh bình”. Họ cảm thấy an tâm bởi vì máy tạo nhịp tim giúp cho trái tim của họ đập ổn định và an toàn.
  
  
• Bất lợi: Một số rất ít bệnh nhân có biến chứng khi phẫu thuật cấy máy tạo nhịp tim. Biến chứng có thể gặp là: Nhiễm trùng vết mổ, dị ứng với các thuốc trong phẫu thuật, mất máu, tổn thương thành mạch, thành tim, tràn dịch và khí màng phổi… Tuy nhiên các biến chứng này rất hiếm gặp và hoàn toàn có thể cấp cứu kịp thời được. Sau khi phẫu thuật, bệnh nhân có thể cảm thấy khó chịu và mệt mỏi, nhưng cảm giác này chỉ xuất hiện trong thời gian. Một số bệnh nhân cảm thấy khó chịu ở vùng cấy máy tạo nhịp.

Ngày nay, máy tạo nhịp tim rất an toàn và các biến chứng ngày càng hiếm gặp. Nếu như để máy hoạt động ổn định và hiệu quả nhất, bệnh nhân nên kiểm tra định kỳ theo đúng hẹn của bác sĩ.

Liên hệ ngay với bác sĩ nếu:

• Cảm thấy mệt, khó thở, nhịp tim thay đổi.
• Nếu vết mổ đỏ, nóng, sưng lên, đau và chảy dịch.
• Các triệu chứng trước khi cấy máy tạo nhịp tim xuất hiện trở lại.